Abu
Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy
AL-JOMI'
AS-SAHIH
Urva ibn
Zubayr rivoyat qiladilar,u kishi ersa, Oisha onamizdan eshitgan erkanlar:
”Horis ibn Hoshim (r.a) Rasulullohi alayhi va sallamdan: ”Yo Rasululloh, sizga
vahiy nechuk kelg’usidir”, - deb so’radi. Rasululloh sallolohu alayhi va sallam
“Menga vahiy, ba’zan qo’ng’iroq ovozi yanlig’ kelg’usidir. Kuchli vahiy
kelganda shunday bo’lg’ay. Shunda men butun borliqni unutg’um va vahiy
so’zlarini uqib olg’umdir. Ba’zan esa, menga inson qiyofasidagi farishta vahiy
keltirg’ay, men uning aytganlarini yodlab olg’ayman”,-deb javob qildilar”
Oisha
(r.a) :”Qattiq sovuq kunlardan birida ul kishiga vahiy kelganining guvohi
bo’lgan
erdim.
Shunda ul zot butun borliqni unutgan holatda bo’lib, peshonalari qattiq terlab
ketgan
erdi”, - deb aytdilar.
Haqiqatga
yetishgunlariga qadar shunday qilaverdilar. Bir kuni odatdagidek Hiro’dagi
g’orda
ibodat birlan mashg’ul bo’lib o’ltirganlarida xuzurlariga bir farishta kelib:
”Iqra’(o’qi)!”,
- deb aytdi. ”O’qiy olmasman, dedim, - deydilar Rasululloh sallolohu alayhi va
sallam, -shu payt ul zot meni bo’g’a boshladi, hatto men hirillab qoldim. Keyin
meni qo’yib yubordi-da, yana: ”O’qi!” -dedi. Men ”O’qiy olmasman”, - deb erdim,
ul meni ikkinchi bor bo’g’ishga tutindi, so’ng yana qo’yib yubordi-da: ”O’qi!”
- dedi. Men ersam: ”O’qiy olmasman”, - deb javob qildim. Ul uchinchi marta
bo’g’a boshladi, men tag’in hirillab qoldim. Keyin, qo’yib yubordi-da: ”Seni
yaratgan Rabbingning, insonni alaq(lahta qon)dan yaratgan Parvardigoringning
ismi ila o’qi, o’qi! Rabbing eng sahovatlidir!” - dedi”. Shundan so’ng
Rasululloh sallolohu alayhi va sallam qo’rquvdan a’zoyi-badanlari
titrab-qaqshab Xadicha binti Huvaylidning huzuriga keldilar-da: ”Meni
o’rab(yashirib) qo’yinglar, meni o’rab qo’yinglar!” - dedilar. Ular Janob
Rasulullohni qo’rquvlari tarqalgunga qadar o’rab qo’yishdi. So’ng, Xadishaga
bo’lgan voqeani aytib berdilar-da: ”Men o’zimdan xavotir oldim (ya’ni,”Menga
biron narsa bo’lib qolmasaydi” - deb qo’rqdim)”, - dedilar. Xadicha (r.a.)
bunday dedilar: ”Yo’q, mutlaqo unday emas. Xudo haqqi, Olloh taolo sizni hech
vaqt sharmanda qilmag’ay, siz qarindosh-urug’chilik
munosabatlarini
yo’lga qo’yg’aysiz, og’irni yengil qilg’aysiz, yo’qsillarni to’ydirg’aysiz,
mehmon
kutg’aysiz va haqiqiy ezguliklarning ro’yobga chiqishiga sa’yu imdod
aylag’aysiz”.
So’ng,
Xadicha onamiz Janob Rasululloh o’zlarining amakivachchalari bo’lmish Varaqa
ibn
Navfal inb Asad ibn Abdulluzo huzuriga olib bordilar. Ul kishi johiliya davrida
nasroniy
dinini qabul qilgan erdilar. Ibroniycha xat-savodlari bo’lib, Injildan Olloh
taolo
istagancha
ibroniycha matnlarni ko’chirib yozar erdilar. O’zlari keksa va ko’zlari ojiz
erdi. Xadicha (r.a) Varaqaga:”Ey amakimning o’g’li, birodaringizning gaplariga
quloq osingiz!” - dedilar. Varaqa: ”Ey birodarimning o’g’li, nimalarni
ko’rdingiz, aytingiz!” - dedi. Janob Rasululloh nimaiki ko’rgan bo’lsalar,
birma-bir ayon ayladilar. Varaqa Janob Rasulullohga qarata: ”Bu, Olloh taolo
Muso alayhissalomga yuborgan o’sha Hazrat Jabroilning o’zginasidir. Koshki
erdi, men yosh bo’lsamu, (islom) diniga da’vat qilmoqda ishirok etsam, sizni
qavmingiz o’z orasidan quvib chiqargan vaqtda men hayot bo’lsam!” - deb aytdi.
Rasululloh
sallolohu alayhi va sallam hayrotomuz: ”Mening qavmim o’z orasidan
haydag’aymi?”
- dedilar. Varaqa: ”Ha, shunday. Bu vaqtga qadar biror kimsa menga siz
kabi
habar keltirmagan erdi, garchi keltirgan ersada, men uni qaytarib yuborgan
erdim.
Sizga
Olloh taolo muyassar etg’usi kunlar menga ham nasib etsa, sizga amaliy madad
berg’umdir!”
- dedi. Lekin Varaqa ko’p o’tmay dor ul-baqoga rihlat etdi. Janob
Rasulullohga
bir muncha vaqt vahiy kelmay qo’ydi.
Ibn
Shihob (r.a) rivoyat qiladilarki, Jobir ibn Abdulloh al-Ansoriy Rasulullohga
vahiy
kelgan
vaqt haqida bunday degan erkanlar: ”Men (ya’ni, Janob Rasululloh) yo’lda
ketayotgan erdim, nogahon osmondin kelayotgan bir
ovoz qulog’imga chalindi.
Nigohimni
yuqoriga qaratgan erdim, Hiro’ g’orida huzurimga kelgan o’shal farishta
osmon ila yer oralig’inda kursi uzra o’ltiribdir.
Men undan qo’rqib (uyga) qaytib keldimda: ”Meni (bir narsa birlan) o’rab
qo’yingiz, o’rab qo’yingiz!” - dedim. Shu asnoda Olloh taolo oyat nozil qildi
(“Ey burkanib olgan banda, o’rningdan turg’il, ogah bo’lg’il.. ”dan “… azob”
degan so’zigacha)”.
Ushbu hadisni Abdulloh
ibn Yusuf va Abu Solih ham rivoyat qilishgan. Hilol ibn Raddod uni Zuhriydan
eshitib davom ettirgan. Yunus va Ma’mar ersa, uning kamchiliklarini
to’ldirgandir.
Комментариев нет:
Отправить комментарий